Hoewel de Vero een smalle bedding heeft ter hoogte van Alquézar, werd er optimaal gebruikt gemaakt van het water. De watermolens, bruggen en waterkeringen die er nog staan zijn het bewijs van het intense gebruik van de rivier in het nabije verleden.

De dam van Alquézar heeft zijn oorsprong in de middeleeuwen liggen en het water dat hij vasthield werd via een sloot omgeleid naar een oude molen die er niet langer staat. Rond 1909 is de dam uitgebreid met betonwerk en is de sloot gecreëerd die we nu zien. Hiervandaan stroomt het water naar de turbines van een kleine watercentrale, die daar gebouwd is en waarbij de aanwezigheid van een oude molen benut is.

Terwijl u langs de rivier naar beneden loopt, gaan de scherpe kalkwanden over in afgeronde conglomeraten. Onder deze kliffen bevindt zich nog een waterkering of dam, die oorspronkelijk diende om de wieken van een zeer oude volmolen in beweging te krijgen.

De volmolen is een machine waarmee open weefsel wordt veranderd in stof met een dichtere structuur. De kracht van het water zet het wiel in beweging en daarmee de blokken die vervolgens de op de stof stampen totdat deze samengeperst is. Uit documenten is gebleken dat de volmolen van Alquézar uit 1190 stamt. Deze ontluikende pre-industriële activiteit – als men bedenkt dat dit soort machines in de 12^e eeuw beginnen te verschijnen – is een teken van de voorspoed die de stad Alquézar in de middeleeuwen kende.

Later, tussen de 14^e en 15^e eeuw, kwam het waterrad in dienst te staan van de graanmolen die zo’n 200 meter lager staat.

Het water dat via een sloot naar het waterrad geleid werd, verzamelde zich in de poel. Zo was de molenaar ervan verzekerd dat het malen steeds door kon gaan zonder dat hij afhankelijk was van de wisselvallige wateraanvoer vanuit de rivier. Het water werd gulzig opgeslokt door de molen via de molensloten, zette de molensteen in werking en kwam er weer uit door de gleuf. Deze gleuven vormen het enige bouwkundige element dat de molen onderscheidt van een buitenhuis.

De bronnen van Somontano beantwoorden aan een model dat in de 16e eeuw ontstond en zo effectief bleek te zijn dat het gedurende de honderden jaren daarna, zonder veel variaties, gebruikt werd tot aan de 19e eeuw.

De bronnen zijn zo gebouwd zij geschikt zijn voor verschillende voorzieningen zoals een bevoorrading plek en een was- en drenkplaats. Soms werd het water opgestuwd om er de molens en fabricages mee te voorzien. Een reeks gleuven diende als irrigatiesysteem om de dichtstbijzijnde moestuinen te kunnen bewateren.

In het gebied van de boomgaarden vindt u Fuente del Lavadero. Het is de belangrijkste waterbron van die omgeving, want haar watermassa is meer dan 60 liter per seconde. Het hele jaar heeft het water een temperatuur van 15 á 16 graden °C.

Het water, dat in de openlucht komt via een uit de rotsen gehouwen tunnel van zo’n 35 meter, bevloeit de boomgaarden van de omgeving en via een half ondergronds bevloeiingskanaal del Regalo genoemd, voorziet het ook de olijf- en fruitboomgaarden en wijngaarden.

Deze bron, gedateerd met een inscriptie uit 1735, is de grootste van heel Somontano. Naast lijstwerken pilasters, kapitelen met rozetten, akanten en voluten, heeft het ook 12 leeuwenhoofden, waar het water uit stroomt. Uit dit alles blijkt de goede kennis van het classicisme van de maker.

De voortreffelijke decoratie en structuur duiden niet op een traditionele bron, maar op een ontwikkeld model, dat in de steden en dorpen een symbolische en decoratieve rol speelde. Het vertegenwoordigt op passende wijze de trots van een hele gemeenschap en het gemeentelijk gezag dat, omdat ze het schild draagt van hun onderdanen, de goedheid van het water en welvaart aan hun bewoners had gebracht. 

De bouw van het stuwmeer en de dam (1969) markeren een belangrijke verandering in de manier van leven en het landschap van El Grado.

Het stuwmeer heeft een oppervlakte van 1273 ha. en stuwt 400 hm3 water op. Het stuwmeer maakt deel uit van het irrigatiesysteem van Hoog-Aragón, aangezien hier het kanaal van de rivier de Cinca ontstaat. Ook wordt het stuwmeer gebruikt voor de opwekking van hydro-elektriciteit.

Vanaf de dam heeft u een perfect uitzicht over het stuwmeer en het heiligdom van Torreciudad en de Pyreneeën-gebergte dat op de achtergrond ligt. Recht tegenover het stuwmeer bevindt zich het ravijn van de rivier de Cinca dat gekenmerkt wordt door oevervegetatie.

La presa ofrece visitas guiadas bajo cita previa:

Mail: [email protected]

Teléfono: 976 711 045